คำว่า เห็ดเป็นยา เป็นคำกล่าวที่มีมาอย่างช้านาน และเห็ดก็อยู่ ตำราการแพทย์มาทุกยุคทุกสมัย ซึ่งสรรพคุณของเห็ดก็มีมากมาย และการใช้ในตำราทางการแพทย์ก็มีจุดประสงค์ที่แตกต่างกัน
ปัจจุบันมีการนำเห็ดมาใช้ในสรรพคุณการเป็นยามากขึ้น ประกอบการศึกษาวิจัยมากขึ้น และเป็นที่ยอมรับมากขึ้น การใช้เห็ดเป็นยา จึงนิยมใช้กันอย่างกว้างมากยิ่งขึ้นในโรคเรื้อรังต่างๆ ซึ่งโรคเบาหวานก็จัดเป็นโรคเรื้อรังชนิดหนึ่ง ที่มีการนำเห็ดชนิดต่างๆมาใช้ในผู้ป่วย และพบว่า ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดลงได้ ซึ่งบทความนี้ มีเห็ด 3 ชนิดที่ได้รับการยอมรับว่า ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดได้มาให้ได้อ่านกันครับ
1. เห็ดหลินจือ (Ganoderma Lucidum (Reishi)
เห็ดหลินจือ ได้ชื่อว่า เป็นยาอายุวัฒนะ มีทั้งอยู่ในตำราทางการแพทย์และเมนูอาหารต่างๆมากมาย มาอย่างยาวนานกว่า 2,000 ปี ในแถบเอเชียตะวันออก
สาระสำคัญที่มีการศึกษาวิจัยที่พบในเห็ดหลินจือ คือ สารในกลุ่ม triterpenoids ซึ่งประกอบไปด้วย ganodermic acids polysaccharides (β-d-glucans), coumarin, mannitol และ alkaloids
ซึ่งสรรพคุณของสารสกัดเหล่านี้ จากการศึกษาวิจัยพบว่า มีดังนี้
1. ลดความดันโลหิตสูง
2. ลดระดับไขมันในเลือด
3. ปกป้องการทำงานของตับ
4. มีฤทธิ์ในการป้องการเกิดภูมิแพ้
5. ยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง
6. ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันแข็งแรง
สำหรับสรรพคุณในการลดระดับน้ำตาลในเลือด ของเห็ดหลินจือ นั้น จากการศึกษาพบว่า เห็ดหลินจือ ช่วยลดการดื้อของอินซูลินในร่างกาย ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง และและยังช่วยเพิ่มการนำน้ำตาลเข้าสู่เซลล์ผ่านช่องทางที่เรียกว่า GLUT 4 เพิ่มขึ้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2. เห็ดไมตาเกะ (Grifola Frondosa (Maitake)
เห็ดไมตาเกะ เป็นเห็ดที่มีการศึกษาค้นพบว่า มีการออกฤทธิ์ในการลดระดับน้ำตาลในเลือด เหมือนกับยาลดระดับน้ำตาลในเลือดกลุ่มหนึ่ง ที่เรียกว่า Alpha glucosidase inhibitor ซึ่งเอนไซม์ Alpha glucosinase เป็นเอนไซม์ที่ย่อยอาหารจำพวกแป้งหรือคาร์โบไฮเดรต เพื่อเปลี่ยนเป็นน้ำตาลเข้าสู่ร่างกาย
ฉะนั้น การยับยั้งเอนไซม์ชนิดนี้ จึงเหมือนกับการยับยั้งการดูดซึมน้ำตาลเข้าสู่เลือดนั้นเอง
จากการศึกษาวิจัย พบว่ามีสารออกฤทธิ์สำคัญที่พบในเห็ดไมตาเกะ ที่ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ คือ
1. Proteoglucans with beta-1,6
2. Beta-glucans
3. Trehalose
โดยสารสกัด Proteoglucans with beta-1, 6 พบว่าออกฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือด ด้วยการเพิ่มความไวของอินซูลินในการนำน้ำตาลเข้าสู่เซลล์ต่างๆในร่างกาย
สารสกัดเบต้ากลูแคน (Beta-glucans) พบว่าออกฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือด ด้วยการชะลอการดูดซึมน้ำตาลเข้าสู่เลือด
และสาร Trehalose พบว่า ออกฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือด ด้วยการชะลอการดูดซึมน้ำตาลเข้าสู่เลือด และยับยั้งเอนไซม์ Alpha glucosinase ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่จะเปลี่ยนอาหารจำพวกแป้ง ให้กลายเป็นน้ำตาล
3. เห็ดถั่งเช่า (Cordyceps Species)
เห็ดถั่งเช่า ถือว่า เป็น ยาอายุวัฒนะอีกชนิดหนึ่ง ที่นิยมนำมาใช้ในทางการแพทย์ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ซึ่งเห็ดถังเช่าที่นิยม นำมา
ใช้ในทางการแพทย์ ปัจจุบันมี 2 ชนิด คือ Cordyceps sinensis และ Cordyceps militaris หรือเรียกกันง่ายๆว่า ถั่งเช่าธิเบต และ ถั่งเช่าสีทอง ตามลำดับ
โดยจากการศึกษาในเห็ดถั่งเช่า พบว่า มีสรรพคุณลดระดับน้ำตาลในเลือด โดยผ่านกลไก ดังนี้ กระตุ้นการหลั่งอินซูลินจากตับอ่อน ทำให้อินซูลินที่หลั่งออกมา ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดลดลงได้
ถึงแม้เห็ดทั้ง 3 ชนิดที่ยกมา จะทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดได้ แต่ก่อนการใช้หรือรับประทาน ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร ร่วมด้วย เพราะการนำไปใช้ร่วมกับยาที่รับประทานอยู่แล้ว อาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดลดลงต่ำมาก จนอาจทำให้เกิดผลเสียต่อร่างกาย เช่น วูบ หมดสติ หรือช๊อคได้
ปล. เห็ดบ้านๆแบบไทยก็มีฤทธิ์ในการลดระดับน้ำตาลในเลือดได้เหมือนกันครับ
อ้างอิงจาก
Boh B, Berovic M, Zhang J, Zhi-Bin L. Ganoderma lucidum and its pharmaceutically active compounds. Biotechnology annual review. 13:265-301. 2007.
Zhang H-N, Lin Z-B. Hypoglycemic effect of Ganoderma lucidum polysaccharides. Acta Pharmacologica Sinica. 25:191-5. 2004.
Kubo K, Aoki H, Nanba H. Anti-diabetic activity present in the fruit body of Grifola frondosa (Maitake). I. Biological & pharmaceutical bulletin. 17:1106. 1994.
Yamauchi T, Kamon J, Waki H, Terauchi Y, Kubota N, Hara K, et al. The fat-derived hormone adiponectin reverses insulin resistance associated with both lipoatrophy and obesity. Nature medicine. 7:941-6. 2001.
Vincent M, Philippe E, Everard A, Kassis N, Rouch C, Denom J, et al. Dietary Supplementation With Agaricus Blazei Murill Extract Prevents Diet-Induced Obesity and Insulin Resistance in Rats. Obesity. 2012.
ภก.พงษ์ศักดิ์ สง่าศรี
